Terroir, heilig?

Over 'Terroir' zijn veel meningen. De Fransen roepen uiteraard dat 'Terroir' de wijn maakt. De streek, de grondsoort, het klimaat in de streek, de ligging van de wijngaard, de druivensoorten, het werk in de wijngaard en in de wijnkelder: alles samen vormt terroir. Er is veel onderzoek naar gedaan, één van de pioniers in de Nederlandse wijnbouw, Stan Beurskens, is van mening dat 'Terroir' vooral een combinatie is van cultuur, tradities en een werkwijze op het veld en in de kelder die gebaseerd is op gewoontes. Wetenschappelijk gezien valt er niet zoveel te meten aan terroir, zo is bijvoorbeeld niet aan te tonen welke rol de grondsoort heeft op de smaak van de wijn. 

 

Subtiele verschillen

Zelf denken we daar genuanceerd over. Sommige wijnen die we goed kennen worden gekenmerkt door grote verschillen op kleine afstanden van elkaar, binnen een gelijksoortig gebied, bijvoorbeeld de Cru's in de Bourgogne Côte-d'Or, percelen naast elkaar ruiken en proeven echt anders. Soms is er ook een duidelijk waarneembare toets van de grond in de wijn merkbaar, zo lijkt het wel, bijvoorbeeld de wijnen van zowel Chablis als Irancy hebben vaak iets metaligs. Maar er zijn ook vele streken in de bekende wijnlanden waar dit soort heel specifieke lokale omstandigheden helemaal niet voorkomen, eigenlijk is dat de norm. Terroir is dan vooral rijpheid, gecombineerd met gisten die lokaal voorkomen en specifieke processen en manieren van werken. Al deze factoren zijn min of meer niet locatie gebonden. 

 

Grond

De locatie in Kubaard wordt gekenmerkt door een metersdikke laag oude zeeklei met hier en daar schelpenresten. Klei is een niet ongewone grondsoort in wijngebieden, veel wijngebieden liggen langs rivieren en vaak zijn hier ook grote kleiafzettingen te vinden, zoals bijvoorbeeld bij Bordeaux. 

De afwatering van onze wijngaard is over het algemeen goed en ook in hele droge jaren kunnen de volwassen planten voldoende water vinden. Maar in 2018 werd de bovenste 50 cm klei zo hard door de droogte dat we pas in november weer een schep in de grond konden krijgen. De jonge aanplant van dat jaar heeft hier wel een knauw van gekregen en groeivertraging opgelopen.

 

Klimaat

Kubaard ligt in de buurt van de Waddenkust en het IJsselmeer, op een winderige maar wel zonnige locatie nabij Franeker. De temperatuur door het jaar heen is wat gematigder, we hebben over het algemeen weinig last van voorjaarsnachtvorst schade, veel zonuren en relatief matig veel neerslag. Volgens de tabellen heeft de locatie een Huglin index van circa 1560, maar vanwege de beplanting en windbescherming kunnen ook druiven die circa 1700 nodig hebben rijp worden in een gemiddeld goed jaar. Het totale aantal zonuren is 2500, de gemiddelde temperatuur is 12 graden, er valt ongeveer 315 mm neerslag gemiddeld en het is ongeveer 175 dagen per jaar droog weer.

 

Terroir

Over het terroir van Nederlandse wijn valt nog niet zoveel te zeggen. Er zijn wel enkele wijnen met een bepaalde status, maar persoonlijk zegt ons dat nog niet zoveel. De wijnen hebben een mineralig karakter dat doet denken aan vuursteen, als de wijnen rijpen krijgen ze een rokerige geur, de rode wijnen kunnen licht naar tabak ruiken. We hebben de indruk dat dit vaker het geval is bij wijnen van Nederlandse ex zeebodems die bestaan uit vooral klei met hier en daar sporen van kalk.

 

Wijnstijl OpJoarum

Onze wijnen worden gekenmerkt door een Franse stijl van wijnmaken, soms een beetje Duits, maar zeker veel minder zoet. Onze wijngaard is heel noordelijk gelegen, dus ook vroegrijpende PIWI's rijpen bij ons laat af en hebben veel zuren en misschien wel iets meer appelzuur dan gemiddeld in Nederland.

Vanwege de noordelijke ligging in Nederland oogsten we vrij laat, vaak circa 2 tot 3 weken later dan in het zuiden van Nederland, oktober is bij wijngaard OpJoarum de oogstmaand. Soms zouden we de druiven nog wel willen laten hangen tot in november, maar dat heeft alleen zin als de dagtemperaturen nog boven de 10 graden blijven, anders stopt het rijpingsproces en slaan de schimmels toe. 

Daar hebben we dus mee te werken. Vandaar dat wij wijnen maken die lijken op de wat noordelijke wijnstreken in Duitsland en Frankrijk. We maken Loire, Bourgogne, Ahr en Moezel achtige wijnen, maar wel naar onze eigen smaakvoorkeur, minder zoet afgemaakt, meer puur. 

 

Locatie Terheijl (Nietap), De Kaap

Thuis hebben we ook een bescheiden aanplanting met wijnstokken. Deze zijn vanaf 2025 geheel in productie. De grondsoort hier is een meer humusrijke bosgrond. Daardoor kan de druivenstok relatief gemakkelijk aan voeding komen, bemesting met compost is dan niet nodig. De locatie is heel erg goed afgeschermd tegen wind, ze heeft misschien iets minder zonuren dan in Kubaard, maar is wel aanzienlijk warmer. De jonge aanplant groeit hier daardoor beter dan in Kubaard. Op deze grondsoort worden hier en daar hele mooie wijnen gemaakt, bijvoorbeeld door de Frysling. Bij de bemesting en snoei moet wel rekening gehouden worden met deze eigenschappen.